Lo Ben Comun, que esaquò?

Per “Ben Comun” la se entend aquò que a valor e es indispensable per una comunitat e que es per tuchis disponible.
Aristòtile fuguet lo primièr a dire che lo “Ben Viure” era l’obiectiu de l’accion politica e per ele tanben la proprietat personala avia da esser en quarque maniera comuna.
Per Tomas D’Aquino la politica, en bònafin, avia da agachar lo “bonum commune civitatis” e que “cada disposicion a valor de lei solament se es en relacion a lo Ben Comun”.
Apres la revoluciun francésa fuguet la bandiera de aquilhi que sosteniun l’Ancien Regim e che anavon disend que l’objèctiu de lo Monarca era lo Ben Comun e tot aquò que fai lo Rei, per lor, era comparable a ‘n aquel de lo bòn paire de familha que pren cura de lo ben de lhi filhs.
Da la mitat de lo XIX siecle lo Ben Comun es vengut patrimòni de la doctrina sociala de l’glèisa catòlica.

Per Antonio Rosmini “chasque societat se bastis per lo Ben Comun..”, dedins la “Rerum Novarum” de lo Papa Liun XIII lo mot paréiss mai que un bòt, ma es dins la “Pacem in Terris” de Joan XXIII que lo Ben Comun es mençonat coma drech e dover de la persona.
Per lo Concili Vatican II ele es “l’ensem de aquelas condicions de la vita sociala que laison tant a lhi grups que a las sigolas personas la possibilitat de arribar a la perfeccion rapidament e mai plenament” e per la Doctrina Sociala Catòlica “…la societat arriba a la sua plenessa quora es atendut lo Ben Comun”.
Per la Glèisa Catòlica a lo centre de la politica chal que lhi sie lo “Ben Comun”, da l’autre cant l’apròche liberal al centre pausa l’òme tengut come atòme de una societat pas pus entendua coma comunitat, ma come ensem de personas que se mesuron entre lor, per lo mai, en manièra contractuala e, di bòts, conflictuala.
Prencipi generalament malentendut aquel de lo Ben Comun!

En politica ele es lo valor per exelléncia de las teurias que se referon a orde e jerarquia, mentre es marginal per aquelas que donon prevalença a l’individualitat.
Da un cant lhi avem las teurias organicisticas de l’Estat etic, da l’autre trobem l’individualisme de l’Estat minim.
Sus aquestas duas gautas se pauson las deferentas formas de comunitarisme, mot nascut dins lhi USA a la fin de lo XX sègle sus l’onda de un moviment aristotelic en oposicion a la tradition liberala anglosaxon.
Polem dire que l’apròche comunitari es mediterranèu, grèc, roman e catòlic, la tradiciun liberala, per contra, es anglosaxon, atlantica, en bòna fin barbara e nos ven decò da la Reforma Protestanta.
Tot aquò dich, ven solet que lo concèpte de Ben Comun es pas agachabil da las categorias politicas abitualas de derecha ò manchina, que son de mai en mai pus voidas.
La questiun de lo Ben Comun se pausa ara dedins lo confront entre Liberal e Comunitari.

Lo quadre organizatiu e normatiu que s’es donada la modernitat occidentala, a un reglage liberal, es fach a mesura de lo govern de aquò public e de aquò privat, lo Ben Comun es completament fòra da los jòcs e aquesta es la nòva frontiera de lo drech a la debuta de lo XXI siecle.
Question, aquesta, encara tota da pensar e la respòsta l’avem pas.
Aqueste es ara lo limite clar e franc de lo liberalisme, sia a nivel global que a nivel local, ont una deferenta maniera de veire e entendre lo Ben Comun, es darrièr a lo possible conflicte entre las Autas Terras e la Plana, entre Ciutat e Comtat e concern, per exempli, la gestiun de lo territòri, l’organizacion institucionala, las resorsas localas e tot aquò que n’en ven.